Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΓΣΘ), αναπτύχθηκε στις αρχές του 1960 από τον Aaron Beck. Η συγκεκριμένη προσέγγιση είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη διότι είναι αποτελεσματική σε ένα ευρύ φάσμα ψυχικών διαταραχών, είναι συνήθως βραχείας διάρκειας θεραπεία, ενώ παράλληλα εστιάζει στην ενδυνάμωση του θεραπευόμενου στο σήμερα. Όπως διαφαίνεται και από την ονομασία της, η προσέγγιση αυτή εστιάζει σε δύο βασικά συστατικά: τις γνωσίες και τις συμπεριφορές.
Ο όρος «γνωστική» αναφέρεται στις σκέψεις και πεποιθήσεις του ατόμου, δηλαδή στον τρόπο με τον οποίο κατανοεί και ερμηνεύει τα γεγονότα και τις καταστάσεις γύρω του. Ο όρος «συμπεριφορική», αναφέρεται στις διάφορες μορφές συμπεριφοράς που εκδηλώνει το άτομο, καθώς και το πως συνδέονται με τις εκάστοτε συνθήκες.
Σύμφωνα, με τη ΓΣΘ ο δυσλειτουργικός τρόπος σκέψης επηρεάζει τόσο τις συναισθηματικές αντιδράσεις όσο και τη συμπεριφορά του ατόμου. Μαθαίνοντας να αξιολογεί τις σκέψεις του με έναν πιο προσαρμοστικό τρόπο και να τις αντικαθιστά με πιο ρεαλιστικές, τροποποιεί παράλληλα τη συναισθηματική του κατάσταση και τη συμπεριφορά του. Κάθε μορφή συμπεριφοράς είναι μαθημένη, επομένως μπορεί να αλλάξει και να αντικατασταθεί από πιο λειτουργικές αντιδράσεις. Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία εκπαιδεύει το άτομο σε τρόπους αλλαγής των δυσλειτουργικών σκέψεων και συμπεριφορών.
« Δε μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματά μας, χρησιμοποιώντας τον ίδιο τρόπο σκέψης που τα δημιούργησε». Einstein
Επιστημονικές έρευνες έχουν αναδείξει την αποτελεσματικότητα της Γνωστικής Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας στις παρακάτω διαταραχές:
- Άγχος
- Κρίσεις πανικού
- Φοβίες (κοινωνική φοβία, αγοραφοβία κ.λπ.)
- Burnout (ψυχική υπερκόπωση προερχόμενη από την εργασία)
- Προβλήματα προσαρμογής, κοινωνικής ενσωμάτωσης
- Συμβουλευτική γονέων παιδιών και εφήβων
- Προβλήματα επικοινωνίας και δυσκολία έκφρασης
- Κατάθλιψη
- Δυσκολίες αυτονόμησης/ενηλικίωσης
- Επαναπροσδιορισμό και στήριξη μετά από προσωπική κρίση
- Εξαρτήσεις (ουσίες, αλκοόλ, τζόγος)
- Διατροφικές διαταραχές